holocaust, jewish, extermination, concentration camp, shoah, auschwitz, belzec, treblinka, monowitz, birkenau, night of the long knives,
deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught, wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s,
hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation, birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving
holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue, oswald pohl, odilo globocnik, deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught,
wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s, hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation,
birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving, holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue,
oswald pohl, siegfried seidl, protectorate, bohemia, moravia, murmelstein, karl rahm, anton burger, karl hermann frank,

 

Kamp Westerbork - Vluchtelingenkamp 1939


Bouw van vluchtelingenkamp Westerbork


       Nabij het dorp Westerbork in de provincie Drente, bezat de Nederlandse overheid een stuk heide omgeven door bossen. Deze geïsoleerde plaats leek ideaal voor de bouw van een kamp om Joodse vluchtelingen die uit Duitsland kwamen te herbergen. Het lag op redelijke afstand van Westerbork zodat de dagelijkse gang van zaken in dit dorp niet verstoord zou worden, vooropgesteld, dat er toezicht werd gehouden op deze vluchtelingen. Daarom werd mr. D.A. Syswarda (geen foto beschikbaar), een gewezen medewerker van een organisatie voor psychiatrische patiënten uit Amersfoort benoemd tot directeur van het Vluchtelingenkamp Westerbork. Een serieuze bron van zorg voor de overheid en politici was de integratie van de Duits Joodse vluchtelingen, die in grote getallen de Nederlandse grens waren overgestoken. In eerste instantie werden vijftig barakken gebouwd met een capaciteit van ongeveer 1800 mensen. Toen het Duitse leger Nederland binnenviel hadden 1150 legale en 650 illegale vluchtelingen onderdak gevonden in Westerbork. Bovendien waren anderen ondergebracht in diverse vluchthuizen. Er waren in die benauwde jaren voor het uitbreken van de oorlog naast Westerbork 25 andere subkampen in Nederland. Na de Duitse invasie en de daarop volgende capitulatie van Nederland vielen zij ten prooi aan het nazi antisemitisme, dat inmiddels in Duitsland zelf reeds vele slachtoffers had geëist.

Blumensohn, 1942

Blumensohn, 1989


       De eerste 23 Duits Joodse vluchtelingen werden op 9 oktober 1939 in Centraal Vluchtelingen Kamp Westerbork opgenomen. Leo Blumensohn, die Westerbork, Auschwitz, Gleiwitz, Blechhammer, en de beruchte dodenmarsen overleefde, was de eerste vluchteling die officieel op het stadhuis van Westerbork werd geregistreerd. Reserve kapitein Jacques Schol van het gedemobiliseerde Nederlandse Leger en voormalig commandant van het vluchtelingenkamp nabij Hellevoetsluis werd op 16 juli 1940, na de inval van het Duitse leger in mei 1940, benoemd tot commandant van het kamp Westerbork. Daarmee verving hij mr. Syswarda die deze functie sinds de oprichting van het vluchtelingenkamp had vervuld.

       In februari 1941 introduceerde kapitein Schol nieuwe regels voor de kampinwoners. Omdat de geïnterneerden voornamelijk Duits spraken werden alle regels en voorschriften voortaan in het Duits uitgebracht. Schol formeerde werkgroepen en deelde alle vluchtelingen boven de veertien jaar in. Een werkgroep werd Dienstzweig - genoemd. Boven elke Dienstzweig benoemde hij een Dienstleiter - werk opzichter. De Dienstleiter was verantwoordelijk voor het efficiënt en ordentelijk verloop van de te vervullen taken van de Dienstzweig. Schol was niet op de hoogte van de Duitse plannen met de Nederlandse Joden en de Duits Joodse vluchtelingen en realiseerde zich niet dat de efficiënte organisatievorm van het vluchtelingenkamp Westerbork, die hij had bewerkstelligd, de Duitse plannen in een later stadium sterk in de kaart zou spelen. Hij selecteerde en stelde leiders voor deze werkgroepen aan uit de reeds langer in het kamp aanwezige Duitse vluchtelingen. Onder hen waren Kurt Schlesinger, die tot Oberdienstleiter - afdelingshoofd werd aangesteld. Dr. Fritz Spanier werd benoemd tot chef van de medische staf en Arthur Pisk tot chef van de Ordnungsdienst - orde dienst, OD.

       The OD deed ondermeer als kampbrandweer dienst en later, nadat de functie van het vluchtelingenkamp werd gewijzigd tot een doorgangskamp, veranderde de taak van de OD en werd deze de interne Joodse politie. Zij waren verantwoordelijk voor het handhaven van orde en discipline onder de geïnterneerden. Deze taak kwam het meest tot uitdrukking tijdens de gevreesde transporten vanuit Westerbork naar het Oosten. De OD bestond voornamelijk uit jonge Duitse vluchtelingen die eerder in de kampbrandweer hadden gezeten. Gevolg was, dat na de overgang van Vluchtelingenkamp Westerbork naar Durchgangslager Westerbork het aandeel van de Duitse Joodse vluchtelingen in vergelijking met Nederlandse Joden aanmerkelijk groter was. Het dient vermeld te worden dat het grootste deel van de Duitse geïnterneerden niet tot de Alte Lagerinsassen - elitegroep gerekend kon worden. Ook zij werden gedeporteerd voor de zogenaamde Arbeitseinsatz im Osten - werkverschaffing in het Oosten. In het begin dachten de geïnterneerden in Westerbork dat zij nog redelijk veilig waren, maar zij zouden snel ervaren dat deportatie een wisse dood betekende in een van de vernietigingskampen in Polen. 

       Kapitein Schol bleef tot januari 1943 in functie, waarbij hij onder drie Duitse SS kampcommandanten had gediend. Gedurende de eerste twee jaren van de Duitse bezetting leefden de geïnterneerden in een soort status quo. Er was nog geen prikkeldraadomheining en de geïnterneerden werden nog niet als gevangenen behandeld. Er was wel strikte beperking op de vrijheid, want steeds als zij het kamp wilden verlaten dienden zij dit aan te vragen onder opgaaf van redenen. Gedurende het laatste deel van 1941 ontvingen de nazi autoriteiten instructies uit Berlijn om Entjudung - het verwijderen van alle Joden uit Nederland in gang te zetten. Het reeds bestaande en bijna afgebouwde kamp in Westerbork was een ideale plaats voor dit doel. Begin 1942 werden er 24 grote houten barakken van slechte kwaliteit voor dit doel bijgebouwd. Elke barak had een capaciteit van ongeveer 300 mensen. Met de nieuwe barakken afgebouwd en een organisatie die liep als een gesmeerd wiel was aan alle voorwaarden voor de deportatie van de Nederlandse Joden voldaan. Het wiel van onheil kon in gang gezet worden.