holocaust, jewish, extermination, concentration camp, shoah, auschwitz, belzec, treblinka, monowitz, birkenau, night of the long knives,
deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught, wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s,
hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation, birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving
holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue, oswald pohl, odilo globocnik, deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught,
wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s, hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation,
birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving, holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue,
oswald pohl, siegfried seidl, protectorate, bohemia, moravia, murmelstein, karl rahm, anton burger, karl hermann frank,

 

Kamp Westerbork - Medische zorg


Treinrails in Juden Durchgangslager Westerbork


       In tegenstelling met andere nazi concentratiekampen, is de geschiedenis van de medische hulp voor de Joden die in Westerbork ondergebracht waren op zichzelf een bijzonder verhaal. Met betrekking tot het verraderlijke plan dat door de nazi's opgezet was paste het precies. Nederlandse Joden, nadat ze opgepakt waren en voor transport naar het Oosten waren aangewezen, ontvingen eerst een prima medische behandeling. Waren ze te ziek om de reis te ondernemen, dan was er een medische staf in het kamp aanwezig die er op toezag dat patiënten eerst genezen verklaard werden voordat ze op reis gingen. Het kwam natuurlijk voor dat in enkele gevallen zieken langer achtergehouden werden dan noodzakelijk. Ook hier gold wie men kende! Waren ze eenmaal voldoende genezen verklaard door de medische dienst dan werden de slachtoffers meestal met de eerst vertrekkende trein naar het Oosten gedeporteerd. Voor Arbeitseinsatz - verplichte werkzaamheden, werd hun verteld. Ik moet er echter onmiddellijk aan toevoegen dat Joden die geestelijk- en lichamelijk gehandicapt waren zonder pardon op transport gezet werden. Hoe deze mensen aan de verplichte werkzaamheden moesten deelnemen, daarover werd geen verklaring gegeven.

       De medische voorzieningen voor de gevangenen bestonden uit ziekenhuisopname, polikliniek, een apotheek en een tandheelkundige kliniek. Vanuit geneeskundig standpunt bekeken kon Westerbork zich op een gegeven moment erop beroemen, ver boven het peil van de rest van Nederland te liggen, want de beste dokters en specialisten waren Joods, en het merendeel van hen passeerde op een gegeven moment ook door het kamp. Voor de oorlog uitbrak hadden verscheidene Joodse dokters hun praktijk in Nederland. Het merendeel van hen werd eveneens in Westerbork opgesloten. Commandant Gemmeker was trots op zijn onvrijwillig medisch personeel. Hij was persoonlijk bekend met het Hoofd van de Medische Dienst, de Duitse Jood Dr. Fritz Spanier. Beide mannen hadden voorheen in Düsseldorf gewoond, waar Spanier Gemmeker's persoonlijke huisarts geweest was. Gemmeker als SS officier werd aangesteld als commandant van het kamp Westerbork, waar Spanier intussen als Duits Joodse vluchteling beland was en de positie van Hoofd Medische Dienst bekleedde.

Tandarts Wolf ziet toe dat het gebit van zijn patiënten in orde is voor de lange reis naar een vernietigingskamp aan zal vangen.


       Vanaf het begin, bij het vertrek van de eerste deportatietreinen naar Polen, werden bijna altijd ongeneeslijke zieken en geestelijk- of lichamelijk gehandicapten meegestuurd. Soms werden deze vergezeld van dokters, verpleegster of verplegers. Gemmeker beschikte tenslotte over een bijna onuitputtelijke bron van kandidaten. Nauwkeurig bijgehouden documenten zijn bewaard gebleven van elk transport naar 'het Oosten.' Ongeacht het feit dat Gemmeker deed voorkomen echt bezorgd te zijn over 'zijn zieke Joden.' Opname in het ziekenhuis werd zo lang mogelijk gerekt, want opname betekende uitstel van deportatie. Dokters werkten hieraan mee. Als de gevreesde deportatie maar uitgesteld kon worden, ook al was het maar voor een week. Een dag langer op Nederlands grondgebied werd beschouwd als een zegen want de toekomst was onzeker. Om hieraan medewerking te geven, werden onnodige operaties uitgevoerd. Ook al wist niemand waar de deportatietreinen heengingen en wat het einddoel was, het vertrek werd door allen gevreesd. Zoals later bleek, was het slechts uitstel van executie. De hele medische regeling was een typisch Westerbork verschijnsel, bedoeld om de niets vermoedende slachtoffers rustig te houden. Een knap staaltje van afgrijselijk nazi bedrog.

       Om een goed idee te krijgen van nazi denkwijze, het volgende verhaal: "Een jonge Joodse vrouw, Mevr. Prins, die vroegtijdig beviel tijdens het morgenappèl in kamp Vught, werd nog diezelfde dag vanuit Vught doorgestuurd naar Westerbork samen met haar pasgeboren kind. Het jongetje, dat de naam Machiel kreeg, was erg klein en zwak. Warm gehouden in een wikkelrok werd hij ter observatie en onderzoek naar het ziekenhuis gebracht. Moeder en kind werden onmiddellijk opgenomen. Daar de moeder echter niet in staat was om haar zoontje borstvoeding te geven werd ze door het nazi-systeem beschouwd als overbodig. Alleen moeders die hun kind borstvoeding geven konden, waren in de gelegenheid om een Sperr - afvoer verbod - te bemachtigen. Moeders waarvan de kinderen overleden waren probeerden met het geven van borstvoeding aan andere baby's, baby's zonder moeder, om op die manier een dergelijk 'afvoer verbod' te bemachtigen. De moeder van Machiel werd, zodra ze aangesterkt was, met het eerstvolgende transport naar 'het Oosten' afgevoerd. Voor Arbeitseinsatz - werkverschaffing, wel te verstaan. Wij weten nu wat dat betekende! De baby bleef in het ziekenhuis achter om bijzondere medische behandeling te ontvangen.

       Commandant Gemmeker, die de reputatie had dat hij 'zoveel van kinderen hield,' liet onmiddellijk een couveuse overkomen uit Groningen, en gaf de opdracht om de welbekende kinderarts, de Joodse professor van Cleveld die docent was geweest aan de Universiteit van Amsterdam, naar Westerbork te zenden. Van Cleveld werd belast met de opdracht het kindje in leven te houden. Professor van Cleveld kwam in Westerbork aan op dezelfde dag dat de couveuse uit Groningen arriveerde. Dr. van Cleveld schreef een speciale voeding voor die elk uur aan de baby gegeven moest worden want hij was te zwak om te zuigen. Hij stelde ook voor dat het kind bij elke voeding een druppel cognac gegeven werd. Tot ieders verbazing stemde Gemmeker met het voorstel in en liet een fles van de beste Hennessy cognac aanrukken voor dit doel. Ook werden twee Joodse verpleegsters toegevoegd die met de dokter moesten samenwerken en de vooruitgang van de baby 24 uur per dag moesten bijhouden.

       Gemmeker bezocht de baby dagelijks om zich er van te overtuigen dat alles in het werk gesteld werd om het kind te laten overleven. Langzamerhand werd Machiel sterker. Hij werd zwaarder. Toen hij vijf en een half pond woog mocht hij uit de couveuse. Iedereen, ook Gemmeker, geloofde dat de strijd om Machiel in leven te houden gewonnen was. Doch toen Machiel eenmaal 6 pond woog was het spelletje uit. Gemmeker gaf het bevel om Machiel met de eerstvolgende deportatietrein naar het Oosten te sturen zodat hij herenigd kon worden met zijn moeder die reeds op de plaats van bestemming aangekomen was. Arbeitseinsatz - werkverschaffing was voor iedereen, zo werd uitgelegd. Voor Machiel betekende het dat zijn laatste reis inderdaad zijn laatste zou zijn.

       De foto hierboven laat tandarts Wolf aan het werk zien, bezig met een patiënte. Naast tandheelkunde telde het ziekenhuis 157 driedelige stapelbedden, maar in de ziekenkamers ontbrak elk gerief. Er waren geen kasten, noch waren er stoelen en tafels. Ongeacht een staf van 125 dokters, chirurgen, tandartsen en narcotiseurs, en meer dan 1,000 verpleegsters, hulpverpleegsters en onderhoudspersoneel, waren de condities in het ziekenhuis verre van ideaal.