holocaust, jewish, extermination, concentration camp, shoah, auschwitz, belzec, treblinka, monowitz, birkenau, night of the long knives,
deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught, wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s,
hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation, birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving
holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue, oswald pohl, odilo globocnik, deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught,
wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s, hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation,
birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving, holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue,
oswald pohl, siegfried seidl, protectorate, bohemia, moravia, murmelstein, karl rahm, anton burger, karl hermann frank,

 

Kampen in Holland - Kamp Vught


Een Canadese soldaat staat tussen twee rijen prikkeldraad. Foto NIOD - 26 september 1944
Kamp Vught had een slechte naam vanwege de wrede behandeling van de gevangenen.

       De officiële naam voor kamp Vught was Konzentrationslager - KL Herzogenbusch - concentratiekamp 's-Hertogenbosch. De eerste gevangenen kwamen op 13 januari 1943 aan, uit kamp Amersfoort. In Amersfoort waren deze gevangenen op onmenselijke manier mishandeld. Hun lichamelijke conditie maakte dat zonder meer duidelijk. Wat hun echter te wachten stond, was een nog vreselijker lot. De eerste Joodse gevangenen kwamen drie dagen later aan. Het ging hier om textielarbeiders en mensen die in de diamantindustrie werkten.

 

 

Karl Chmielewski

 Adam Grünewald

 Hans Hüttig


       Als eerste commandant werd SS-Untersturmführer SS-2de Lt. Karl Chmielewski aangesteld. Deze wrede SS officier had zijn sporen reeds verdiend toen hij in het concentratiekamp Gusen diende. Gusen was een buitencommando van Mauthausen. Mauthausen, gelegen in Oostenrijk, was een van de meest beruchte kampen binnen het nazi systeem. Chmielewski stond bekend om de vele gruwelijkheden, die hij gepleegd had, terwijl hij in Gusen was. In oktober 1943 werd hij beschuldigd van diefstal, waarna hij vervangen werd door SS-Hauptsturmführer - SS-Kapitein Adam Grünewald. Hij was verantwoordelijk voor het beruchte bunkerdrama, waarbij 10 vrouwen het leven verloren. Na deze gebeurtenis op 15 en 16 januari moesten Grünewald en zijn adjudant Wicklein voor het SS- und Polizeigericht in Velp verschijnen, waar beide mannen schuldig werden bevonden. Door Himmler's toedoen werd Grünewald overgeplaatst naar de SS-Panzer-Division Totenkopf, in plaats van een straf uit te zitten. De derde commandant, SS-Untersturmführer - SS-2de Lt. Hans Hüttig, die in Buchenwald ervaring had opgedaan en daardoor berucht was geworden, heeft de liquidatie van het kamp overleefd. Hij was verantwoordelijk voor minstens 329 moorden, slachtoffers die tussen juli en september 1944 werden doodgeschoten. Deze moorden vonden plaats kort voor de bevrijding van het kamp door de geallieerden.

Aankomst van Joden op het station van Vught

Joodse gevangenen komen aan in Vught


       Vught was verdeeld in twee kampen. Het eerste gedeelte, JDL - Judendurchgangslager - Transitokamp voor Joden, was ingericht om Joodse gevangenen op te vangen, die voor deportatie naar Polen zouden worden gestuurd. Voor het merendeel vonden deze deportaties plaats in twee stappen, namelijk eerst van Vught naar Westerbork en vandaar uit naar 'het Oosten,' Auschwitz/Birkenau, of naar Sobibor. Ongeveer 12,000 Joden, waarvan 2,000 kinderen, jonger dan 12 jaar, werden via Westerbork naar de vernietigingskampen in Polen afgevoerd. Twee transporten echter vertrokken direct via Vught naar het Oosten. Zij die van Vught eerst met de trein naar Westerbork vervoerd werden, voelden dat niet zo zeer als een straf, omdat ze niet wisten dat ze doorgestuurd zouden worden. Vught was een kamp met een wreed regime. Er was veel leed onder de slachtoffers. Westerbork was voor velen een uitkomst. Misschien zouden ze hun familie, waar ze van gescheiden waren geweest, in Westerbork weer terugzien. Velen dachten dan ook, dat als ze eenmaal in Westerbork zaten, hun einddoel bereikt was. Ze realiseerden zich niet dat Westerbork slechts een tijdelijk verblijf was, het voorportaal van wat uiteindelijk de vernietigingskampen Birkenau en Sobibor bleken te zijn.

 

 Aankomst van de eerste gevangenen in 1943.


       Het tweede kamp in Vught deed dienst als Schutzhaftlager - Een kamp voor `preventieve` hechtenis, een plaats waar men iemand op kon sluiten zonder veroordeeld te zijn door een rechter. Hier werden Nederlandse en Belgische politieke gevangenen gevangen gezet. In tegenstelling tot Westerbork en Ommen, werd dit kamp uitsluitend bewaakt door SS´ers. Voldoende voedsel was er niet. Het voedsel bestond voornamelijk uit warm water met daarin wat wortels of zuurkool. De gevangenen werden door de SS getreiterd en vaak met onbeschrijflijke wreedheid behandeld, waarbij verscheidene gevangenen werden doodgeslagen. Een geliefde martelmethode van de SS, was het gebruik van een knuppel die met prikkeldraad omwikkeld was. Enkele SS´ers gebruikten honden, die speciaal afgericht waren, om mensen op bevel aan te vallen en daarbij afschuwelijke wonden veroorzaakten, vooral rond het geslachtsdeel. Honderden Nederlanders en Belgen werden door een vuurpeloton, nabij de plaats de IJzeren Man, om het leven gebracht. Deze plaats lag ongeveer 1 km buiten de omheining van het kamp.

Gevangenen werkte zes en

een halve dag, onder extreem moeilijke

 omstandigheden.


       In mei en augustus 1943 werd kamp Vught uitgebreid. Twee afdelingen werden aan het kamp toegevoegd. In mei 1943 werd het Frauenkonzentrationslager, FKL - vrouwen concentratiekamp geopend en in augustus kwam het Polizeiliches Durchgangslager, PDL - Politie- en transitokamp er bij. Het tweede kampement was bestemd voor gijzelaars. Een aantal gevangenen uit het PDL kwam, als gevolg van verzetsdaden door de ondergrondse, voor het vuurpeloton.

Galg


       Ook Vught had een galg en een crematorium. 747 gevangenen, voornamelijk Joden, kwamen, in de jaren 1943 en 1944 in Vught om. In september 1943 werd deze galg gebruikt om 20 Belgen ter dood te brengen. Verscheidene gevangenentransporten vertrokken uit Vught naar kampen in Duitsland en Polen. De meeste Jodentransporten gingen echter via Westerbork. Het meest berucht was het zogenaamde kindertransport dat plaats vond op 5 juni 1943. Het einddoel van deze reis was het vernietigingskamp Sobibor. Het transport bestond, o.a., uit 1,266 kinderen jonger dan 16. Het aantal executies nam in de maanden kort voor het eind van de oorlog dramatisch toe. Alleen al op 4 en 5 september werden er 117 gevangenen op de fusilladeplaats doodgeschoten. Er heerste grote spanning en onzekerheid in het kamp. Alle gevangenen vroegen zich af wat er met hen ging gebeuren. Zeker toen het bericht de ronde deed dat een goederentrein in de omgeving van het kamp was gesignaleerd. 
 
      Begin september 1944 leek het alsof de oorlog bijna voorbij was. Onder druk van de geallieerde opmars wilden de SS’ers, die zich in het concentratiekamp Vught schuldig gemaakt hadden aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid, de nadering van de geallieerde troepen niet langer afwachten. Het kamp werd in allerijl ontruimd. Verscheidene gevangenen en gijzelaars werden vrijgelaten. Sommigen ter plaatse, anderen werden eerst naar Amersfoort afgevoerd waarna ze op 19 september alsnog werden vrijgelaten. Na het laatste Jodentransport, dat plaats vond op 2 juni 1944, werden de overige 2,221 mannelijke gevangenen op 5 september 1944 naar Sachsenhausen gedeporteerd. Ongeveer 600 vrouwelijke gevangenen werden de volgende dag eveneens naar Duitsland afgevoerd, tezamen met de resterende 600 mannelijke gevangenen. De vrouwelijke gevangenen kwamen in Ravensbrück terecht.

       De bevrijding van een groot deel van Brabant, waaronder ook Vught, stond bekend onder `Operatie Pheasant`, en was een onderdeel van "Operatie Market Garden". Winanda de Vroe beschrijft in het boekje "Kamp Vught, de laatste maanden - 6 juni - 26 oktober" hoe het ontruimde kamp door de geallieerden werd aangetroffen.

       Op bladzijde 32 schrijft mevr. de Vroe, "In de late avond van 26 oktober, stonden al wel de doorgebroken Engelsen bij de poort van het verlaten concentratiekamp Vught. Met zijn grimmige wachttorens, prikkeldraadomheining en vooral de aanblik van het crematorium en de galg, maakte het op de bevrijders een onheilspellende en afschrikwekkende indruk. Concentratiekamp Vught was "bevrijd", maar er waren weinig mensen, die hier direkt blij mee konden zijn. De bevrijders werden opgewacht door de sinds 22 september op het kampterrein geposteerde bewaking van een groep Vughtenaren, onder leiding van zuster Hulsman, die zich presenteerde als vertegenwoordiger van het Rode Kruis en Jan van de Mortel (zie het boek "Vught in de Tweede Wereldoorlog"). Op 14 september 1944 hield Konzentrationslager Herzogenbusch officieel op te bestaan.

       Het Nationale Monument Konzentrationslager Hertogenbusch - concentratiekamp Vught werd geopend op 18 april 1990 op de exacte plaats waar het voormalig kamp Vught eens lag. Het museum kan gratis bezocht worden. Een bezoek plannen? Bezoek eerst de website.