holocaust, jewish, extermination, concentration camp, shoah, auschwitz, belzec, treblinka, monowitz, birkenau, night of the long knives,
deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught, wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s,
hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation, birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving
holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue, oswald pohl, odilo globocnik, deportations, judenrat, majdanek, westerbork, chelmno, vught,
wannsee, theresienstadt, roma, sinti, night of the broken glass, extermination camps, nazi´s, hitler, jews, diaspora, jewish council, judenrat, transportation,
birkenau, ghetto, hans vanderwerff, sion soeters, aktion reinhard, terezin, himmler, david irving, holocaust denial, holocaust lest we forget, jews, synagogue,
oswald pohl, siegfried seidl, protectorate, bohemia, moravia, murmelstein, karl rahm, anton burger, karl hermann frank,

 

Holocaust in Holland - Barneveld Joden

 

Kasteel "de Schaffelaar" in Barneveld


       Het verhaal van de Barneveld groep is geen opgewekt verhaal. Terwijl meer dan 102.000 Joden om- kwamen in de vernietigingskampen Birkenau en Sobibor, waren deze fortuinlijke lieden uitverkoren om te overleven. We dienen te bedenken dat overleven voor iedereen prioriteit had en de manier waarop, voor het overgrote deel van hen niet belangrijk was. Sommigen doken onder, terwijl familieleden bij de vele razzia's werden opgepakt. Een aantal slaagde erin om uit Westerbork te ontsnappen, doch dit had tot gevolg dat achterblijvers een hoge tol moesten betalen. Weer anderen probeerden in het kamp een vooraanstaande positie te verwerven, waardoor zij, in elk geval tijdelijk, gevrijwaard werden van deportatie. Er waren er ook, die trachtten te overleven door hun door God gegeven artistieke talent uit te buiten, terwijl hun lotgenoten een gewisse dood tegemoet gingen. Hoe dan ook, het belangrijkste dat bij iedereen speelde was 'overleven'. Alleen de meest fortuinlijken waren, vaak door een enorme vastberadenheid in staat een uitweg te bedenken. Zij waren degenen, die er door hun doorzettingsvermogen in slaagden de gruwelijke omstandigheden te overleven.

      De film, Een Gelukkige Tijd beschrijft het leven van ongeveer zevenhonderd prominente Joden in een tijd waarin 102.000 minder fortuinlijke Nederlandse Joden omkwamen in de vernietigingskampen Auschwitz-Birkenau en Sobibor. De documentaire Een Gelukkige Tijd werd geproduceerd door Paul Cohen en Oeke Hoogendijk en uitgebracht door de NPS. Een Gelukkige Tijd werd op maandag 18 mei 1998 voor het eerst op de Nederlandse TV vertoont. De film werd door sommige mensen Geen Gelukkige Tijd genoemd.

       De documentaire volgt de over het algemeen onbekende groep Joden, die de Joodse Barneveld groep wordt genoemd. De meesten van deze uit ongeveer zevenhonderd personen bestaande groep overleefden de Holocaust. De zevenhonderd geselecteerde Joden werden vanaf het einde van 1942 tot het begin van 1943 geïnterneerd in een kasteel bij het stadje Barneveld in de provincie Gelderland. Deze Barnevelders genoten in het kasteel de Schaffelaar, een zekere mate van bescherming en zelfs een bepaalde mate van bewegingsvrijheid, terwijl in 1942 de meesten van hun Joodse lotgenoten in Nederland bij razzia's werden opgepakt en afgevoerd naar de Duitse vernietigingskampen. De oorzaak van de uitzonderingspositie van deze groep was voornamelijk te danken aan hun status in het sociale en burgerlijke leven en aan hun connecties. 

       De Barneveld groep had zijn uitzonderlijke positie te danken aan mr. K. J. Frederiks. Vóór de oorlog was Frederiks Secretaris Generaal van Binnenlandse Zaken in Nederland en hij behield deze positie ook tijdens de oorlog. Hij behartigde o.a. de belangen van de Joodse Barneveld groep. Frederiks vroeg Rauter, de Höhere SS und Polizeiführer - Hogere SS en Chef van Politie, om een bepaalde groep Joden uit te zonderen van transport en wel op grond van hun bijzondere verdiensten. De fanatieke Jodenhater Rauter weigerde gevolg te geven aan het verzoek van Frederiks. Na het bezoek aan Rauter ging Frederiks naar Schmidt, de vertegenwoordiger van de NSDAP - Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei - Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij - in Nederland. Schmidt ging wel akkoord met het verzoek van Frederiks. Frederiks wist handig gebruik te maken van de animositeit die tussen Schmidt en Rauter bestond en wist deze twee handig tegen elkaar uit te spelen en zijn verzoek door te zetten.

       Frederiks kreeg dus uiteindelijk van de nazi autoriteiten toestemming een lijst van Joden met "bijzondere verdiensten" samen te stellen, die, samen met hun families uitgezonderd zouden worden van deportatie naar een concentratiekamp of een werkkamp. Deze groep prominente Joden bestond voornamelijk uit wetenschappers, kunstenaars, doktoren en industriëlen, maar ook mensen uit andere, minder prominente beroepsgroepen kwamen op de lijst. Echter, honderden anderen, die ook verzochten op de lijst gezet te worden, kwamen niet in aanmerking en werden afgewezen. Als gevolg van deze afwijzing hebben velen de Holocaust niet overleefd. We mogen niet vergeten, dat de gedachte te kunnen overleven ook bij de meeste leden van de Joodse Barneveld groep op de eerste plaats kwam. Sommigen van die overlevingstechnieken zullen door enkelen als onethisch worden ervaren. Maar als ons deportatie te wachten stond, hoe zouden wij gehandeld hebben?

       Terwijl de meeste Joden systematisch door de nazi's uit hun huizen werden gesleurd en naar Westerbork werden gedeporteerd, vonden de Joden uit de Barneveld groep een veilig onderkomen in kasteel De Schaffelaar. Met uitzondering van een paar oudere mensen overleefden de Barnevelders de Holocaust. Dit ging niet zonder slag of stoot, ook de Barnevelders werden uiteindelijk via Westerbork naar Theresienstadt gedeporteerd. Echter ook in Theresienstadt kregen de meesten weer een prominente status en werd zelfs een aantal leden van de groep overgedragen aan het Rode Kruis om te worden overgebracht naar Zwitserland. Na de oorlog worstelden sommige leden van de Barneveld groep met enorme schuldgevoelens en zwegen over hun tijd in het kasteel en over de bijzondere positie die zij hadden ingenomen, een positie die hun het leven had gered terwijl die aan anderen niet werd gegund.